Coxiella burnetii, Gram-negatif, hücre içerisinde çoğalma kabiliyeti olan, bulaşıcı ve zoonoz, Q ateşine sebep olan bir bakteri türüdür. Hayvanların kan, süt, idrar ve dışkıları gibi vücut sıvıları yoluyla saçılır ve çevredeki toz, toprak ve atık gibi partiküllerin üzerinde de hayatta kalabilir; insanlar ve hayvanlar arasında kolayca bulaşabilir. Hücre içinde çoğalabilmesi ile bağışıklık sistemi hücrelerinden kolayca saklanabilir ve enfeksiyonların tedavi edilmesini zorlaştırabilir.
Q ateşi genellikle sığırlar, koyunlar, keçiler gibi çiftlik hayvanlarında görülür. Ancak kediler, köpekler, atlar, yaban domuzları, tavşanlar ve fareler gibi vahşi hayvanlar gibi birçok diğer hayvan türünde de görülebilir.
Çiftlik hayvanlarında çoğunlukla semptom görülmez. Bununla birlikte, bazı hayvanlarda hastalık belirtileri gözlemlenebilir. Sığırlarda, genellikle ateş, süt üretiminde düşüş, abortlar ve doğumda komplikasyonlar gibi semptomlar görülür. Koyun ve keçilerde, abort ve diğer üreme problemleri ile birlikte ateş, zayıflık, iştah kaybı ve solunum problemleri de görülebilir. Hayvanlardaki semptomlar genellikle nonspesifik olduğu için, kesin bir teşhis için laboratuvar testleri gereklidir. Bu nedenle, Q ateşi enfeksiyonu şüphesi olan hayvanların veteriner hekim tarafından muayene edilmesi ve teşhis için uygun numunelerin laboratuvara gönderilmesi önemlidir.
Q ateşi zoonoz bir hastalıktır. İnsanlarda hafif semptomlarla başlayabilir ve grip benzeri semptomlar, ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, nefes darlığı, öksürük, bulantı ve kusma gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Ancak, bazı vakalarda ciddi bir hastalık gelişebilir ve zatürre, hepatit miyokardit veya menenjit, böbrek yetmezliği gibi komplikasyonlara neden olabilir. Coxiella burnetii’nin oldukça bulaşıcı olması sonucunda özellikle hayvancılıkla uğraşan kişilerde, veteriner hekimlerde ve laboratuvar çalışanlarında risk altındadırlar. Ancak, Q ateşi herhangi bir insana bulaşabilir ve çevresel faktörlere bağlı olarak salgınlar oluşturabilir.
Q ateşi semptomları nonspesifik olması sebebiyle ancak laboratuvar testleri kullanılarak teşhis edilir. Bunlar arasında serolojik testler ve PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) testleri yer alır. Serolojik testler, hastanın kanında Coxiella burnetii’ye karşı antikorların varlığını tespit eder. Bu testler genellikle ELISA (enzim bağlı immunosorbent test) veya immunofloresans testi (IFA) şeklinde yapılır.
PCR testi, enfekte olmuş bir hayvanın kan, süt veya dışkısındaki Q ateşi bakterisinin DNA’sını tespit etmek için kullanılır. PCR testi, diğer teşhis yöntemlerinden daha hızlı sonuçlar verir ve enfeksiyonun erken evrelerinde çok hassastır. Bu test, özellikle serolojik testlerde yanıltıcı sonuçlar elde edildiği durumları ortadan kaldırır. Q ateşi enfeksiyonunun bazen semptomları hafif olabilir ve tanı koymak zor olabilir. PCR testi, enfeksiyonun erken evrelerinde bile bakterinin varlığını tespit edebilir ve doğru bir tanı konulmasına yardımcı olabilir. Ayrıca, PCR testi, tedavi sırasında bakterinin yok edildiğini doğrulamak için de kullanılabilir. Sonuç olarak, PCR testi, Q ateşi enfeksiyonunun erken teşhisi ve doğru tedavi için önemli bir araçtır. Hastanın semptomları, muayene bulguları ve laboratuvar test sonuçları birlikte değerlendirilerek kesin tanı konulur. Q ateşi, diğer bazı enfeksiyonlarla benzer semptomlar gösterebileceğinden, doğru tanı koymak için laboratuvar testleri çok önemlidir.
Q ateşi, ekonomik açıdan da önemli bir hastalıktır. Bu hastalık, sığır, koyun, keçi ve diğer hayvan türlerinde enfeksiyonlara ve üreme kayıplarına neden olabilir. Ayrıca, hastalık etkilenen hayvanların süt veriminde azalma ve et kalitesinde düşüşe neden olabilir. Bu nedenle, çiftliklerde ve hayvan çiftliklerinde Q ateşi enfeksiyonları, üretim kayıplarına ve ekonomik kayıplara yol açabilir. Bir çiftlikte Q ateşi görülmesi ayrıca, hastalığın bulaşmasını önlemek için alınan kontrol önlemlerinin de maliyetli olabileceği anlamına gelir. Q ateşi enfeksiyonunu önlemek için, hayvanların sıkı takibi, enfekte hayvanların izolasyonu ve uygun hijyen önlemlerinin uygulanması gereklidir. Bu önlemler, işletme sahipleri ve veteriner hekimler için ek maliyetlere yol açabilir.
Sonuç olarak, Q ateşi insan ve hayvan sağlığı açısından oldukça önemli bir hastalıktır ve hastalığın kontrol altına alınması için hayvanların düzenli olarak test edilmesi, laboratuvar testleri ile pozitif saptanan hayvanların izole edilmesi, hayvanlar arasındaki bulaşmanın önlenmesi ve uygun tedavinin uygulanması gerekmektedir.
Q Ateşi (Coxiella burnetii) laboratuvarımızda moleküler yöntemler (PCR) kullanılarak teşhis edilebilmektedir. Tamı süreci için laboratuvarımızla bağlantıya geçiniz
Hazırlayan
Vet. Hekim Burak Alabaş
VETLAB Veteriner Laboratuvarı